تعریف سرطان

به گزارش سلامت نیوز به نقل از موسسه ملی سرطان، سرطان بیماری است که در آن برخی از سلول های بدن به طور غیرقابل کنترلی رشد می کنند و به سایر قسمت های بدن سرایت می کنند.

سرطان تقریباً در هر نقطه از بدن انسان که از تریلیون ها سلول تشکیل شده است، می تواند شروع شود. به طور معمول، سلول‌های انسانی از طریق فرآیندی به نام تقسیم سلولی رشد و تکثیر می‌شوند تا سلول‌های جدید را در صورت نیاز بدن تشکیل دهند. وقتی سلول ها پیر می شوند یا آسیب می بینند، می میرند و سلول های جدید جای آنها را می گیرند.

گاهی اوقات این فرآیند منظم از بین می‌رود و سلول‌های غیرطبیعی یا آسیب‌دیده رشد و تکثیر می‌شوند در حالی که نباید رشد کنند. این سلول ها ممکن است تومورهایی را تشکیل دهند که توده های بافتی هستند. تومورها می توانند سرطانی یا غیر سرطانی (خوش خیم) باشند.

تومورهای سرطانی به بافت‌های مجاور گسترش می‌یابند یا به بافت‌های مجاور حمله می‌کنند و می‌توانند به نقاط دوردست بدن حرکت کنند تا تومورهای جدید تشکیل دهند (فرآیندی به نام متاستاز).

تومورهای سرطانی ممکن است تومورهای بدخیم نیز نامیده شوند. بسیاری از سرطان‌ها تومورهای جامد را تشکیل می‌دهند، اما سرطان‌های خون، مانند لوسمی‌ها، عموماً چنین نیستند.

تومورهای خوش خیم به بافت های مجاور گسترش نمی یابند یا به آنها حمله نمی کنند. هنگامی که برداشته می شود، تومورهای خوش خیم معمولاً دوباره رشد نمی کنند، در حالی که تومورهای سرطانی گاهی اوقات رشد می کنند. تومورهای خوش خیم گاهی اوقات می توانند بسیار بزرگ باشند و برخی از آنها می توانند علائم جدی ایجاد کنند یا تهدید کننده زندگی باشند، مانند تومورهای خوش خیم در مغز.

تفاوت بین سلول های سرطانی و سلول های طبیعی

سلول های سرطانی از بسیاری جهات با سلول های طبیعی تفاوت دارند. به عنوان مثال، سلول های سرطانی:

• در غیاب سیگنال هایی که به آنها می گوید رشد کنند رشد می کنند. سلول های طبیعی تنها زمانی رشد می کنند که چنین سیگنال هایی را دریافت کنند.
• سلول های سرطانی، سیگنال‌هایی را که به طور معمول به سلول‌ها می‌گویند تقسیم یا بمیرند را نادیده می گیرند (فرایندی که به عنوان مرگ برنامه‌ریزی شده سلولی یا آپوپتوز شناخته می‌شود ).
• به نواحی مجاور حمله کرده و به سایر نواحی بدن سرایت می کند. سلول های طبیعی وقتی با سلول های دیگر روبرو می شوند رشد نمی کنند و بیشتر سلول های طبیعی در بدن حرکت نمی کنند.
• این سلول های سرطانی از سیستم ایمنی پنهانمی شود. در صورتی که سیستم ایمنی به طور معمول سلول های آسیب دیده یا غیر طبیعی را از بین می برد.
• برخی از سلول های سرطانی سلول های ایمنی را متقاعد می کنند که به جای حمله به تومور، از آن محافظت کنند.
• سلول عای سرطانی تغییرات متعددی در کروموزوم های خود انباشته می کنند ، مانند تکرار و حذف قسمت های کروموزوم. تعداد کروموزوم های برخی از سلول های سرطانی دو برابر سلول های طبیعی است.
• سلول های سرطانی به روشی متفاوت از اکثر سلول های طبیعی از مواد مغذی انرژی تولید می کنند؛ این به سلول های سرطانی اجازه می دهد سریعتر رشد کنند.

بسیاری از اوقات، سلول های سرطانی به شدت به این رفتارهای غیرعادی متکی هستند که بدون آنها نمی توانند زنده بمانند. محققان از این واقعیت استفاده کرده و درمان هایی را توسعه داده اند که ویژگی های غیر طبیعی سلول های سرطانی را هدف قرار می دهد. برای مثال، برخی از درمان‌های سرطان از رشد رگ‌های خونی به سمت تومورها جلوگیری می‌کنند و اساساً تومور را از مواد مغذی مورد نیاز گرسنه می‌سازند.

سرطان چگونه ایجاد می شود؟

سرطان یک بیماری ژنتیکی است، یعنی در اثر تغییرات در ژن‌هایی ایجاد می‌شود که نحوه عملکرد سلول‌های ما، به ویژه نحوه رشد و تقسیم آنها را کنترل می‌کنند.

تغییرات ژنتیکی که باعث سرطان می شوند ممکن است رخ دهند زیرا:

• خطاهایی در تقسیم سلول ها رخ می دهد.
• به DNA بخاطر مواد مضر در محیط، مانند مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو و پرتوهای فرابنفش خورشید آسیب رسیده است.
• ژن های سرطان از پدر و مادر ما به ارث رسیده اند.

بدن به طور معمول سلول های دارای DNA آسیب دیده را قبل از تبدیل شدن به سرطان از بین می برد. اما توانایی بدن برای انجام این کار با افزایش سن کاهش می یابد. این بخشی از دلیل افزایش خطر ابتلا به سرطان در زندگی بعدی است.

سرطان هر فرد دارای ترکیب منحصر به فردی از تغییرات ژنتیکی است. با ادامه رشد سرطان، تغییرات بیشتری رخ خواهد داد. حتی در یک تومور، سلول های مختلف ممکن است تغییرات ژنتیکی متفاوتی داشته باشند.

انواع ژن هایی که باعث سرطان می شوند

تغییرات ژنتیکی که به سرطان منجر می شوند بر سه نوع اصلی ژن تأثیر می‌گذارند:

• پروتوآنکوژن‌ها
• ژن‌های سرکوب‌کننده تومور
• ژن‌های ترمیم‌کننده DNA.

این تغییرات گاهی اوقات "محرکان" سرطان نامیده می شوند.

پروتوآنکوژن ها در رشد و تقسیم سلولی طبیعی نقش دارند. با این حال، زمانی که این ژن‌ها به روش‌های خاصی تغییر می‌کنند یا فعال‌تر از حد طبیعی هستند، ممکن است به ژن‌های سرطان‌زا (یا انکوژن‌ها) تبدیل شوند و به سلول‌ها اجازه رشد و زنده ماندن را بدهند در حالی که نباید این کار را انجام دهند.

ژن های سرکوبگر تومور نیز در کنترل رشد و تقسیم سلولی نقش دارند. سلول‌هایی که تغییرات خاصی در ژن‌های سرکوب‌کننده تومور دارند ممکن است به شیوه‌ای کنترل نشده تقسیم شوند.

ژن های ترمیم DNA در تثبیت DNA آسیب دیده نقش دارند. سلول‌های دارای جهش در این ژن‌ها تمایل به ایجاد جهش‌های اضافی در ژن‌های دیگر و تغییرات در کروموزوم‌های خود، مانند تکرار و حذف قسمت‌های کروموزوم دارند. این جهش ها با هم ممکن است باعث سرطانی شدن سلول ها شوند.

همانطور که دانشمندان بیشتر در مورد تغییرات مولکولی که منجر به سرطان می شود آموختند، دریافتند که جهش های خاصی معمولا در بسیاری از انواع سرطان رخ می دهد. در حال حاضر بسیاری از درمان های سرطان در دسترس هستند که جهش های ژنی موجود در سرطان را هدف قرار می دهند. تعداد کمی از این درمان‌ها می‌تواند توسط هر کسی که سرطانی که دارای جهش هدفمند است، استفاده شود؛ مهم نیست که سرطان از کجا شروع به رشد کرده است.

وقتی سرطان گسترش می یابد

سرطانی که از جایی که برای اولین بار شکل گرفته به جای دیگری در بدن گسترش یافته باشد، سرطان متاستاتیک نامیده می شود و فرآیندی که طی آن سلول های سرطانی به سایر قسمت های بدن گسترش می یابند، متاستاز نامیده می شود.

سرطان متاستاتیک همان نام و همان نوع سلول های سرطانی سرطان اصلی یا اولیه است. به عنوان مثال، سرطان سینه که یک تومور متاستاتیک در ریه ایجاد می کند، سرطان سینه متاستاتیک است، نه سرطان ریه.

در زیر میکروسکوپ، سلول‌های سرطانی متاستاتیک معمولاً شبیه سلول‌های سرطان اصلی هستند. علاوه بر این، سلول‌های سرطانی متاستاتیک و سلول‌های سرطان اصلی معمولاً دارای برخی ویژگی‌های مولکولی مشترک هستند، مانند وجود تغییرات کروموزومی خاص.

در برخی موارد، درمان ممکن است به افزایش طول عمر افراد مبتلا به سرطان متاستاتیک کمک کند. در موارد دیگر، هدف اولیه درمان سرطان متاستاتیک، کنترل رشد سرطان یا تسکین علائم ناشی از آن است. تومورهای متاستاتیک می توانند آسیب شدیدی به عملکرد بدن وارد کنند و اکثر افرادی که بر اثر سرطان می میرند به دلیل بیماری متاستاتیک می میرند.

تغییرات بافتی که سرطانی نیستند

هر تغییری در بافت های بدن سرطان نیست. با این حال، برخی تغییرات بافتی در صورت عدم درمان ممکن است به سرطان تبدیل شوند. در اینجا چند نمونه از تغییرات بافتی وجود دارد که سرطانی نیستند، اما در برخی موارد تحت نظارت قرار می گیرند زیرا می توانند سرطانی شوند:

• هیپرپلازی(Hyperplasia): زمانی اتفاق می افتد که سلول های داخل بافت سریعتر از حالت طبیعی تکثیر می شوند و در نتیجه سلول های اضافی ساخته می شوند. با این حال، سلول ها و نحوه سازماندهی بافت هنوز در زیر میکروسکوپ طبیعی به نظر می رسند. هیپرپلازی می تواند ناشی از عوامل یا شرایط مختلفی از جمله تحریک مزمن باشد.
• دیسپلازی(Dysplasia): یک بیماری پیشرفته تر از هیپرپلازی است. در دیسپلازی، تجمع سلول های اضافی نیز وجود دارد. اما سلول ها غیر طبیعی به نظر می رسند و تغییراتی در نحوه سازماندهی بافت ایجاد می شود. به طور کلی، هرچه سلول‌ها و بافت‌ها غیرطبیعی‌تر به نظر برسند، احتمال ایجاد سرطان بیشتر می‌شود. برخی از انواع دیسپلازی ممکن است نیاز به نظارت یا درمان داشته باشند، اما برخی دیگر اینطور نیستند. نمونه ای از دیسپلازی یک خال غیر طبیعی (به نام خال دیسپلاستیک) است که روی پوست ایجاد می شود. یک خال دیسپلاستیک می تواند به ملانوم تبدیل شود، اگرچه اکثر آنها اینطور نیستند.
• سرطان درجا(Carcinoma in situ): این نوع یک بیماری پیشرفته تر است. اگرچه گاهی اوقات سرطان مرحله صفر نامیده می شود، اما سرطان نیست زیرا سلول های غیرطبیعی مانند سلول های سرطانی به بافت مجاور حمله نمی کنند اما از آنجایی که برخی از کارسینوم ها در محل ممکن است به سرطان تبدیل شوند، معمولاً تحت درمان قرار می گیرند.

انواع سرطان

بیش از 100 نوع سرطان وجود دارد و انواع آن معمولاً برای اندام‌ها یا بافت‌هایی که سرطان‌ها در آنجا شکل می‌گیرند نام‌گذاری می‌شوند. به عنوان مثال، سرطان ریه از ریه شروع می شود و سرطان مغز از مغز شروع می شود. سرطان ها همچنین ممکن است با نوع سلولی که آنها را تشکیل داده اند توصیف شوند، مانند یک سلول اپیتلیال یا یک سلول سنگفرشی.

در اینجا چند دسته از سرطان ها وجود دارد که در انواع خاصی از سلول ها شروع می شوند:

سرطان

کارسینوم شایع ترین نوع سرطان است. آنها توسط سلول های اپیتلیال تشکیل می شوند که سلول هایی هستند که سطوح داخلی و خارجی بدن را می پوشانند. انواع بسیاری از سلول های اپیتلیال وجود دارد که در زیر میکروسکوپ اغلب شکل ستون مانندی دارند.

کارسینوم هایی که در انواع مختلف سلول های اپیتلیال شروع می شوند نام های خاصی دارند:

• آدنوکارسینوم: سرطانی است که در سلول های اپیتلیال که مایعات یا مخاط تولید می کنند تشکیل می شود. بافت های دارای این نوع سلول های اپیتلیال را گاهی بافت های غده ای می نامند. اکثر سرطان های سینه، روده بزرگ و پروستات، آدنوکارسینوم هستند.
• کارسینوم سلول بازال: سرطانی است که در لایه زیرین یا پایه اپیدرم (که لایه بیرونی پوست فرد است) شروع می شود.
• کارسینوم سلول سنگفرشی: سرطانی است که در سلول‌های سنگفرشی شکل می‌گیرد که سلول‌های اپیتلیال هستند و درست زیر سطح خارجی پوست قرار دارند. سلول های سنگفرشی بسیاری از اندام های دیگر از جمله معده، روده، ریه ها، مثانه و کلیه ها را نیز پوشانده اند. سلول های سنگفرشی در زیر میکروسکوپ مانند فلس های ماهی صاف به نظر می رسند. کارسینوم سلول سنگفرشی گاهی اوقات کارسینوم اپیدرموئید نامیده می شود.
• کارسینوم سلول انتقالی: سرطانی است که در نوعی بافت اپیتلیال به نام اپیتلیوم انتقالی یا اوروتلیوم تشکیل می شود. این بافت که از لایه‌های زیادی از سلول‌های اپیتلیال تشکیل شده است، می‌توانند بزرگ‌تر و کوچک‌تر شوند، در پوشش‌های مثانه، حالب‌ها و بخشی از کلیه‌ها (لگنچه کلیه) و چند اندام دیگر یافت می‌شوند. برخی از سرطان‌های مثانه، حالب و کلیه، سرطان‌های سلولی انتقالی هستند.

سارکوم

سارکوم ها سرطان هایی هستند که در استخوان و بافت های نرم، از جمله ماهیچه، چربی، رگ های خونی، رگ های لنفاوی و بافت فیبری (مانند تاندون ها و رباط ها) تشکیل می شوند.

استئوسارکوم شایع ترین سرطان استخوان است. شایع ترین انواع سارکوم بافت نرم لیومیوسارکوم، سارکوم کاپوزی، هیستیوسیتوم فیبری بدخیم، لیپوسارکوم و درماتوفیبروسارکوم پروتوبرانس می باشد.

سرطان خون

سرطان هایی که در بافت خون ساز مغز استخوان شروع می شوند، لوسمی نامیده می شوند. این سرطان ها تومورهای جامد را تشکیل نمی دهند. در عوض، تعداد زیادی گلبول سفید غیرطبیعی (سلول‌های لوسمی و سلول‌های بلاست لوسمیک) در خون و مغز استخوان جمع می‌شوند و سلول‌های طبیعی خون را از بین می‌برند. سطح پایین سلول‌های خونی طبیعی می‌تواند اکسیژن رسانی به بافت‌های بدن، کنترل خونریزی یا مبارزه با عفونت‌ها را سخت‌تر کند.

چهار نوع شایع لوسمی وجود دارد که بر اساس سرعت بدتر شدن بیماری (حاد یا مزمن) و نوع سلول خونی که سرطان در آن شروع می شود (لنفوبلاستیک یا میلوئید) گروه بندی می شوند. انواع حاد لوسمی سریع رشد می کنند و اشکال مزمن کندتر رشد می کنند.

لنفوم

لنفوم سرطانی است که در لنفوسیت ها (سلول های T یا سلول های B) شروع می شود؛ اینها گلبول های سفید خونی هستند که با بیماری مبارزه می کنند و بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند.

در لنفوم، لنفوسیت های غیر طبیعی در غدد لنفاوی و عروق لنفاوی و همچنین در سایر اندام های بدن تجمع می یابند.

دو نوع اصلی لنفوم وجود دارد:

• لنفوم هوچکین: افراد مبتلا به این بیماری دارای لنفوسیت های غیرطبیعی هستند که سلول های رید-استرنبرگ نامیده می شوند. این سلول ها معمولا از سلول های B تشکیل می شوند.
• لنفوم غیر هوچکین: این گروه بزرگی از سرطان ها است که از لنفوسیت ها شروع می شود. سرطان ها می توانند به سرعت یا آهسته رشد کنند و می توانند از سلول های B یا سلول های T تشکیل شوند.

مولتیپل میلوما

مولتیپل میلوما سرطانی است که از سلول های پلاسما، نوع دیگری از سلول های ایمنی شروع می شود. سلول‌های پلاسما غیر طبیعی که سلول‌های میلوما نامیده می‌شوند، در مغز استخوان انباشته می‌شوند و تومورهایی را در استخوان‌ها در سراسر بدن تشکیل می‌دهند.

مولتیپل میلوما را میلوم پلاسما سل و بیماری کاهلر نیز می نامند.

ملانوما

ملانوما سرطانی است که در سلول‌هایی که به ملانوسیت تبدیل می‌شوند، شروع می‌شود و سلول‌های تخصصی هستند که ملانین (رنگدانه‌ای که به پوست رنگ می‌دهد) می‌سازند. بیشتر ملانوم ها روی پوست ایجاد می شوند، اما ملانوم می تواند در سایر بافت های رنگدانه مانند چشم نیز ایجاد شود.

تومورهای مغز و نخاع

تومورهای مغز و نخاع انواع مختلفی دارند. این تومورها بر اساس نوع سلولی که در آن تشکیل شده اند و محل تشکیل تومور برای اولین بار در سیستم عصبی مرکزی نامگذاری می شوند. به عنوان مثال، یک تومور آستروسیتی در سلول های مغزی ستاره ای شکل به نام آستروسیت ها شروع می شود که به حفظ سلامت سلول های عصبی کمک می کند. تومورهای مغزی می توانند خوش خیم (نه سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند.

انواع دیگر تومورها

تومورهای سلول زایا

تومورهای سلول زاینده نوعی تومور هستند که در سلول‌هایی که اسپرم یا تخمک تولید می‌کنند شروع می‌شود. این تومورها می توانند تقریباً در هر نقطه از بدن ایجاد شوند و می توانند خوش خیم یا بدخیم باشند.

تومورهای نورواندوکرین

تومورهای عصبی غدد درون ریز از سلول هایی تشکیل می شوند که در پاسخ به سیگنالی از سیستم عصبی، هورمون ها را در خون آزاد می کنند. این تومورها که ممکن است مقادیر بالاتر از حد طبیعی هورمون تولید کنند، می توانند علائم مختلفی ایجاد کنند.

تومورهای نورواندوکرین ممکن است خوش خیم یا بدخیم باشند.

تومورهای کارسینوئیدی

تومورهای کارسینوئید نوعی تومور عصبی غدد درون ریز هستند. آنها تومورهایی با رشد آهسته هستند که معمولاً در سیستم گوارشی (اغلب در رکتوم و روده کوچک) یافت می شوند. تومورهای کارسینوئیدی ممکن است به کبد یا سایر نقاط بدن سرایت کنند و ممکن است موادی مانند سروتونین یا پروستاگلاندین ترشح کنند که باعث سندرم کارسینوئید شود.